Federico García Lorca, poeta nieśmiertelny

Lorca wielkim poetą był

A może jednak nie? Według Borgesa, poeta z Granady był ‘nieznośnym ekshibicjonistą i manierystą’. Rafael Alberti raz Lorkę uwielbiał, raz nim pogardzał. Istnieje też wiele które mówią o romantycznym trójkącie między Lorką, Buñuelem i Dalim. Prawdą jest, że cała trójka była blisko a ich relacja (o jakimkolwiek podłożu by nie była) wzbogacała twórczość poety, malarza i reżysera. 

Lorca uważany jest za jednego z najważniejszych poetów (o ile nie najważniejszego) Hiszpanii. Przedstawiciel pokolenia 27., w jego twórczości miesza się to, co popularne z tym, co pochodzi z, tak zwanej, ‘wysokiej kultury’. Wychowany w Andaluzji, obdarzony niezwykłą kreatywnością i wrażliwością, w swoich dziełach nierzadko poruszał tematy społeczne i psychologiczne. Obok literatury, w jego sercu ważne miejsce miała też muzyka – był zdolnym pianistą.

Żył w burzliwych czasach i stał się ofiarą frankistowskiej dyktatury, ale do tego dojdziemy. 

Najpierw wybierzemy się do Madrytu, gdzie Lorka studiuje i wchodzi w dorosłość w towarzystwie takich nazwisk jak Salvador Dali czy Luis Buñuel. Mieszka w słynnej Residencia de Estudiantes, fascynuje się ruchami awangardy, odkrywa surrealizm. Z okazji 300. urodzin Luisa de Góngory, wygłasza monografię na temat jego poezji. To tu tak naprawdę rodzi się pokolenie 27, czyli grupa autorów i autorek, którzy szukali nowych dróg poetyckich nie zapominając jednak o tradycji hiszpańskiego Złotego Wieku czy tematach popularnych.

Pozycja Lorki jako poety i dramaturga umacnia się po wystawieniu sztuki Mariana Pineda (1927) oraz po publikacji Romanc cygańskich (1928). W tym momencie, Federico zostaje też poniekąd wpisany do kanonu jako autor ‘cygański’, co nie do końca było jego zamierzeniem. 

Poszukiwania el duende

W celu zmiany klimatu wybiera się za ocean. Swoje wrażenia tym Nowym Światem, który rządził się prawami kapitalizmu i stanowił twór z betonu i drutu zapisał na kartkach Poety w Nowym Jorku (1940). Lorka, w drodze powrotnej, odwiedził też Kubę odkrywając jej kulturę i muzykę.

Po powrocie do Hiszpanii (rok 1930) staje się współzałożycielem La Barraca, grupy teatralnej, która wystawia sztuki Złotego Wieku. Rozwój projektu, finansowanego przez Ministerstwo Kultury, kończy wybuch wojny domowej. To właśnie w 1936 roku aktorzy La Barraca pojawiają się ostatni raz na scenie.

Jeszcze przed wojną, Lorka podróżuje do Buenos Aires. Na tamtejszych deskach teatru wystawia, m.in. Krwawe gody. Poznaje też takie osoby jak Alfonsina Storni, Pablo Neruda czy Victoria Ocampo. W ostatnich latach jego życia nie opuszcza go el duende, czyli duch przywołania; stan autentyczności i ekspresji. Powiązany z flamenco, dla Lorki był odzwierciedleniem weny. Przegląda i poprawia napisane już teksty, kończy inne. Kreatywność popycha go do przodu.

Ostatnie lata

Wybuch wojny domowej zaskoczył go w rodzinnej Andaluzji. Odrzucił zaproszenia ambasadorów Kolumbii i Meksyku, którzy proponowali mu opuszczenie kraju ze względu na możliwe zamachy na jego życie i wrócił do Huerta de San Vicente. 

Jego znajomość z liderem i fundatorem Hiszpańskiej Falangi oraz przebywanie w domu przyjaciela, Luisa Rosales, którego dwaj bracia byli ważnymi przedstawicielami ugrupowania nie uchroniła go przed mackami frankistów.

Według ustaleń, za datę jego śmierci podaje się 19.08.1936. Oskarżony o „bycie szpiegiem Rosjan, kontaktowanie się z nimi przez radio, bycie sekretarzem Fernando de los Ríos i bycie homoseksualistą”, rozstrzelany w Víznar i pochowany we wspólnym, nieoznaczonym, grobie z innymi ofiarami tamtej nocy. Jego ciała do dziś nie odnaleziono.

Odkryj Lorkę!

• Bodas de sangre / Krwawe gody 
• Yerma / Yerma czyli Bezpłodna 
• La casa de Bernarda Alba / Dom Bernardy Alby
• Poema del cante jondo / Liryka pieśni głębokiej
• Romancero gitano / Romancero cygańskie
• Poeta en Nueva York / Poeta w Nowym Jorku

Lorka filmowy

• Bodas de sangre / Krwawe gody, reż. Carlos Saura
• Proceso a Mariana Pineda reż. Rafael Moreno Alba
• La casa de Bernarda Alba / Dom Bernardy Alby, reż. Mario Camus
• Yerma / Yerma czyli Bezpłodna, reż. Pilar Távora
• Lorca, muerte de un poeta reż. Juan Antonio Bardem
• Muerte en Granada / Zniknięcie Garcia Lorca, reż. Marcos Zurinaga
• Popiołki / Little Ashes reż. Paul Morrison
• La novia reż. Paula Ortiz